یه به گزارش اقتصادران، بحران کمبود برق که همواره در تابستان و روزهای گرم سال گریبان‌گیر صنایع بود، گویا به پاییز و زمستان امسال هم کشیده و گویا قرار نیست فعلاً از لای چرخ بخش تولید و حتی مصرف خانگی خارج شود.
گرچه مسئولان دولت قصد دارند با انتشار خبر توقف مازوت‌سوزی، به‌نوعی خود را دلسوز مردم و سلامت عمومی جامعه نشان دهند، اما به نظر می‌رسد با کاهش ذخایر سوخت نیروگاه‌ها، تأمین مازوت هم امسال با دشواری‌هایی مواجه شده است و دولت دیگر چاره‌ای جز توقف مازوت‌سوزی ندارد.
اقدامی که دولت در زمینه توقف مازوت‌سوزی در کشور انجام داد، شاید در نگاه اول از نظر کاهش آلودگی هوا کلان‌شهرها و حفظ سلامتی مردم اقدامی مهم و مثبت تلقی شود، اما این اقدام قطعاً قطعی‌های پی در پی برق را به دنبال خواهد داشت که به شکل دیگر زیست ساکنان ایران زمین را با تهدید مواجه می‌سازد.
نیروگاه‌ها سوختی برای تولید برق ندارند
پس از انتشار اخباری مبنی بر مازوت‌سوزی زودهنگام نیروگاه‌هایی مانند شازند و تبریز، بار دیگر اعتراض به استفاده از این سوخت بالا گرفت. مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها در دومین ماه پاییز، نشان از کمبود گسترده گاز در کشور دارد. چراکه در همین ابتدای شروع فصل سرما، سوخت تخصیص‌یافته اعم از گاز و گازوئیل به نیروگاه‌های کشور کاهش چشم‌گیری داشته است.
این اظهارات بدان معناست که گاز و گازوئیل در کشور برای اختصاص دادن به نیروگاه‌ها وجود ندارد! حال به دنبال مشکلات فراوان ایجادشده برای مردم در پی سوزاندن سوخت مازوت، با مصوبه جدید هیئت دولت، استفاده سوخت مازوت در نیروگاه‌های اراک، اصفهان و کرج ممنوع شد.
۶۰ درصد مخازن سوخت نیروگاه‌ها خالی است
با توجه به اظهارات رجبی‌مشهدی، در حال حاضر تنها ۴۰ درصد از مخازن سوخت نیروگاه‌ها پر است و بخش عمده این ۴۰ درصد را مازوت تشکیل می‌دهد. با وجود کمبود اسفناک گاز و گازوئیل در کشور و دستور توقف مازوت‌سوزی، نیروگاه‌های حرارتی در کشور چاره‌ای جز تعطیلی ندارند. نیروگاه‌هایی که بیش از ۷۰ درصد از برق مصرفی را تولید می‌کنند.
در شرایطی که از مسئولان انتظار می‌رود که در کنار کاهش آلودگی هوا، فکری به حال تأمین برق و گاز کنند، محمدجعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی رئیس جمهوری، پس از جلسه کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا اعلام کرد که خاموشی‌ها ناگزیر پیش خواهند آمد و قرار نیست تعدادی بمیرند تا ما برق داشته باشیم.
به گفته او مقرر شده وزارت نیرو ساعت‌هایی را در طول سال تنظیم و برای مدتی که نیاز است خاموشی اعلام کند. همچنین برای کم کردن خاموشی‌ها باید چند درجه هوای خانه و ادارات کاهش یابد تا گاز و برق کمتری مصرف شود.
مصرف‌کنندگان باز هم متهم ردیف اول!
اظهارات معاون اجرایی رئیس جمهوری نشان از آن دارد که مسئولان نمی‌توانند همزمان دو مشکل را با هم حل کنند. گرچه توقف مازوت‌سوزی امری درست است، اما نباید خاموشی‌های مکرر بهای آن باشد. توقف خاموشی‌های پی در پی در گرو افزایش سرمایه‌گذاری و حل مشکلات زیرساختی صنعت برق است.
به نظر می‌رسد دولت چهاردهم همچون دولت‌های پیشین، از مسئولیت‌های خود به جهت جبران کمبود برق شانه خالی می‌کند و همچون سنوات گذشته انگشت اتهام را به سمت مصرف‌کنندگان نشانه می‌گیرد. گویا مسئولان نگران مرگ مصرف‌کنندگان هستند، اما نگران تعطیلی کسب‌وکار و بیکار شدن آن‌ها نیستند.
صنایع در تابستان با قطعی‌های مکرر برق و در زمستان به دنبال کمبود گاز با قطعی‌های مکرر گاز روبه‌رو هستند. اما حال نگرانی‌ها بابت ادامه قطعی‌های برق در زمستان نیز بالا گرفته است. در چنین شرایطی، در فصول سرد سال، صنایع نه برق خواهند داشت و نه گاز؛ این به معنای مرگ تولید است.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت چهاردهم، در پستی در شبکه اجتماعی ایکس ضمن اشاره به دستور متوقف کردن مازوت‌سوزی نوشت که برای مدت محدودی، خاموشی منظم، جایگزین تولید سم برای عموم شهروندان خواهد شد.
در همین زمینه، مهدی بستانچی، رئیس شورای هماهنگی شهرک‌های صنعتی سراسر کشور در پستی در شبکه اجتماعی ایکس، ضمن ارزنده دانستن تصمیم توقف مازوت‌سوزی، نسبت به خاموشی‌هایی که معاون اجرایی رئیس جمهور گفته لاجرم پیش می‌آید، ابراز نگرانی کرد. چراکه به گفته او، دستاورد تعطیلی بی‌برقی صنایع در تابستان ۱۴۰۳، کاهش حدود ۳۰ درصدی تولید بوده است.
مانع‌تراشی‌ها را نمی‌توان کم‌کاری دانست!
فرشید شکرخدایی، رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی ایران، در مورد بحران کمبود انرژی در کشور و راه‌های برون‌رفت از آن عنوان کرد: مسئولان باید قبلا به فکر راهکار پیدا کردن می‌افتادند؛ چراکه مشکلات کشور در چند سال اخیر به وجود نیامده است.
به گفته او، در مورد موضوع افزایش مصرف، بارها راهکار بهینه‌سازی بخاری‌ها و تعویض بخاری‌ها از سوی اتاق بازرگانی مطرح شد. اما ۱۲ سال است در دولت‌های مختلف کسانی که ذره‌ای دلسوز کشور و ملت نیستند مانع اجرای این طرح شدند و حال باید پاسخ‌گو باشند. مانع‌تراشی‌ها را نمی‌توان کم‌کاری دانست.
وی یادآور شد: برای مثال طرح تعویض کولرهای آبی در کشور به هشت سال پیش بازمی‌گردد. کسانی که در وزارت نیرو با این طرح مخالفت کردند، باید اکنون پاسخ‌گو باشند و دادگاهی شوند. باید کاری کرد که این خیانت‌ها به کشور به راحتی فراموش نشود، چراکه در حال حاضر دیگر نمی‌توان کاری کرد.
این فعال بخش خصوصی در مورد کمبود برق بیان کرد: موضوع برق همین است. سود شرکت توانیر از محل انتقال برق، حدود ۸۰ همت تا ۹۰ همت است. این پول باید صرف توسعه برق در کشور می‌شد، اما به خزانه دولت و سپس به جیب کارکنان و مسئولان رفت. کل پول نفت و مالیات و عوارض پرداخت‌شده، خرج همین کارکنان می‌شود و همین افراد مصوب تمام ناکارآمدی‌های امروز هستند. جالب این جاست که همین افراد طلبکار هم هستند!
کاسبان تحریم باید پاسخ‌گوی وضع کنونی کشور باشند
شکرخدایی با اشاره به تحریم‌ها و تأثیر آن بر بروز بحران ناترازی گاز عنوان کرد: کسانی که موضوع بی‌اثر بودن تحریم‌ها را فریاد زدند، باید جواب پس بدهند. زیرا بلایی که بر سر این کشور آمده، ناشی از نبود تکنولوژی و نبود سرمایه‌گذاری در کشور است. افت فشار گاز در پارس جنوبی ناشی از نبود سرمایه‌گذاری است.
وی ادامه داد: تمام کسانی که مخالف FATF و مخالف حل مشکل تحریم‌ها بودند، مسبب وضع موجود هستند. بدون ارتباط با دنیا، بدون حل شدن مشکل FATF و بدون پشتیبانی از بخش خصوصی، مشکلات کشور حل نمی‌شود. کسانی که تولید نفت و گاز را به نیروهای غیرمتخصص واگذار کردند، باید پاسخ‌گو باشند که بعد از پنج سال، چه پیشرفتی در تولید نفت و گاز کشور صورت گرفته است؟
او با ذکر مثالی در همین زمینه تشریح کرد: در سال‌های ۹۳ و ۹۴، یک شرکت ترکی قصد راه‌اندازی یک نیروگاه ۵۰۰۰ مگاواتی در ایران داشت، اما افرادی در مپنا مانع این کار شدند و گفتند توان داخلی این کار وجود دارد. در حالی که قرار بود آن اقدام از طریق سرمایه‌گذاری پنج میلیارد دلاری انجام شود. این مانع‌تراشی‌ها دست به دست هم دادند و علت وضع اسفناک امروز هستند.
مشکل ناترازی انرژی نیست؛ نبود انرژی است!
شکرخدایی ضمن اظهار ناامیدی نسبت به تصمیمات دولت، تصریح کرد: مشکل کمبود شدید گاز و برق را نمی‌توان ناترازی نامید. امسال در فصل زمستان صنایع با مشکل قطعی برق روبه‌رو خواهند شد. باید مشکلات را عیان کرد. توقف مازوت‌سوزی امر مطلوبی است و نباید با سلامت مردم بازی شود، اما باید همه مشکلات را صادقانه گفت.
او اضافه کرد: تورم افسارگسیخته و تولید ناخالص داخلی پایین، خروجی نحوه حکم‌رانی در کشور است. کمترین کار، بیان واضح مشکلات است؛ چه در حوزه برق، گاز و آب. چراکه به‌زودی مشکل قطع آب در سراسر کشور هم اتفاق خواهد افتاد. این مشکلات نشان‌دهنده ناکارآمدی کسانی است که در این سال‌ها کشور را اداره کردند.
صنایع و بخش خصوصی؛ قربانی اختلافات دولت با دنیا
رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی ایران در مورد پیامدهای نحوه حکم‌رانی که به آن اشاره داشت، تأکید کرد: ملت ایران به دلیل نابخردی و شعارهای گزاف، بشدت از مسئولان مطالبه دارند. صنایع و بخش خصوصی کشور، قربانی اختلافات با دنیا هستند. کشور قربانی تفکر کسانی است که همین حالا پست و مقام می‌گیرند و سر سفره تحریم نشسته‌اند.
او با متذکر شدن انکار مازوت‌سوزی توسط بسیاری از مسئولان عنوان کرد: تصمیم دولت چهاردهم مبنی بر توقف مازوت‌سوزی امری صحیح است. سال گذشته، وضعیت آلودگی هوا بسیار بدتر از حال حاضر بود. از این رو، توقف مازوت‌سوزی تصمیم درستی است و نباید مردم سرطان بگیرند و شهرها آلوده شود. از طرفی، وضعیت هوا نشان‌دهنده آن است که مازوت‌سوزی عامل تعیین‌کننده‌ای در آلودگی هوا بود و مسئولان بسیاری در سال‌های گذشته همین مازوت‌سوزی را انکار می‌کردند.
به گفته وی، امسال هم مشکل برق و هم مشکل گاز، گریبان‌گیر مردم خواهند شد و شاید دولت‌مردان، نمایندگان مجلس و حکم‌رانان از خواب بیدار شوند و فکری به حال این کشور کنند. صنایع امسال با قطع برق و گاز روبه‌رو خواهند شد. در کشوری که مملو از انرژی است، کمبود آب، برق و گاز وجود دارد و این واقعیتی دردناک است.
نفتی که توسط دولت قبضه شده باید دوباره ملی شود
شکرخدایی یادآور شد: همین حالا هم زیر پای ما، مملو از انرژی است. اما وزارت نفت، حاضر نیست بخش خصوصی ایرانی منابع زیرزمین را استخراج کند و بفروشد. آن‌ها عنوان می‌کنند که بخش خصوصی باید منابع را استحصال کند و به وزارت نفت به قیمت پنج دلار بفروشد تا وزارت نفت همان را به قیمت ۸۰ دلار به فروش برساند. این نفت باز هم توسط دولت قبضه شده، اما باید دوباره ملی شود.
وی خاطرنشان کرد: مسئولان می‌گویند که بنزین ارزان است. اما به این نکته توجه ندارند که نفت و بنزین برای مردم است و متعلق به دولت نیست. کسی بنزین ارزان به مردم نمی‌دهد، بنزین خودشان را به آن‌ها می‌فروشند. اگر به صورت‌مالی پالایشگاه‌ها نگاه شود، مشاهده می‌شود که آن‌ها حقالعملکاری می‌کنند. آن‌ها نفت مردم را خریداری نمی‌کنند.
او ادامه داد: اگر پالایشگاه‌ها نفت را به قیمت ۷۰ دلار می‌خریدند و به بنزین تبدیل می‌کردند، آن موقع باید قیمت بنزین جهانی می‌شد. اما نفت به طور رایگان در اختیار پالایشگاه‌ها قرار می‌گیرد و پالایشگاه‌ها آن را فرآوری می‌کنند و حق‌العمل دریافت می‌کنند.
آن طور که شکرخدایی توضیح داد: در حال حاضر، دولت، نفت ملت را رایگان برمی‌دارد و از طرفی موضوع جهانی‌کردن قیمت فرآورده‌های نفتی را به میان می‌آورد. باید گفت که نفت ملی نیست و متعلق به دولت شده است. خروجی آن هم وضع موجود است. دولت ناکارآمدی خود را فریاد می‌زند و باید حجم آن کوچک شود و هزینه‌های آن کاهش یابد. لازم به ذکر است که هزینه‌های جاری دولت در بودجه سال بیش از ۵۰ درصد افزایش یافته است.
۳ پیامد اقتصادی قطعی برق
این فعال بخش خصوصی با اشاره به پیامدهای اقتصادی قطعی برق توضیح داد: قطع برق به معنی کاهش ارزش اقتصادی شرکت‌ها، سقوط بورس و خروج سرمایه از کشور است. سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی، در کشوری که ناتوان از تامین برق و گاز موردنیاز صنایع است، سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. برخی از مسئولان می‌گویند به سرمایه‌گذاری خارجی نیازی نیست و همین نیروهای غیرمتخصص حاضر در صنعت نفت و گاز، کشور را اداره خواهند کرد. سوال آن است که با کدام پول می‌خواهند کشور را بسازند؟
به اعتقاد رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق ایران، بخش خصوصی، اقتصاد ایران دیگر به استیصال رسیده است و امیدی وجود ندارد. همین امسال هم فرصت وجود داشت. در کمیسیون انرژی اتاق ایران هماهنگ شده بود که یک سرمایه‌گذار چینی، پنج میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری کند و طرح تعویض بخاری‌ها را پیش بگیرد و پنج سال بعد پول خود را بگیرد. اما افرادی در وزارت نفت و در سازمان برنامه، مانع این طرح شدند.
شکرخدایی در نهایت یادآور شد: اکنون نصف پاییز گذشته و حتی یک بخاری هم تعویض نشده است. بسیاری از افراد این موضوع را رسانه‌ای کردند اما بروکراسی کشور اجازه نمی‌دهد که حتی یک بخاری گرید G در ایران، با گرید A تعویض شود. گویا نمی‌خواهند مردم از بحران گاز نجات پیدا کنند.
