به گزارش اقتصادران، تورم بالا و مداوم یکی از آسیب‌های مزمن اقتصادی است که به صورت مستقیم بر رفاه مردم اثر گذاشته و از این جهت بررسی آن دارای اهمیت است. تورم از محاسبه رشد شاخص قیمت‌ها در یک سال نسبت به سال پایه حاصل می شود. این قیمت ها مربوط به گروه متنوعی از اقلام خوراکی و غیرخوراکی است و بر اساس اهمیت هر کالا در سبد مصرفی مردم ممکن است وزن متفاوتی داشته باشد.
به بیان دیگر تورم سبد متنوعی از کالا و خدمات در فروردین ۱۴۰۳ نسبت به بازه زمانی مشابه در سال ۱۴۰۰ بر دوش ثروتمندترین و فقیرترین قشر جامعه بیشترین فشار را وارد کرده است. قشر متوسط جامعه نیز کمترین بار فشار تورمی را به دوش کشیده است. در ادامه رشد شاخص قیمت انواع کالای خوراکی و غیرخوراکی و خدمات در میان دهک های درآمدی در فروردین امسال نسبت به فروردین سال ۱۴۰۳ بررسی شده است.
تورم، شاخصی برای سنجش قیمت‌ها
تورم‌های بالا و پی در پی یکی از آسیب‌های مزمن اقتصاد ایران است که به دلیل بی‌ثباتی در سیاست‌گذاری و ورود شوک‌های پی‌درپی درونی و بیرونی ایجاد شده است. تغییر شاخص قیمت به صورت مستقیم بر رفاه مردم اثرگذاشته و از این جهت رصد آن حائز اهمیت است. محاسبه رشد شاخص قیمت در یک سال نسبت به یک سال پایه، تورم را آشکار می سازد. تورم همان افزایش سطح عمومی قیمت‌ها به صورت مستمر است.
برای محاسبه نرخ تورم ابتدا یک سبد مشخص از کالا و خدمات طراحی می‌شود. این سبد شامل مجموعه‌ای از کالاهای خوراکی، آشامیدنی، دخانیات، کالاهای غیرخوراکی و خدمات است که توسط اغلب مردم مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر به هریک از این سبدها یک وزن اختصاص داده شود، عدد حاصل نشان می‌دهد که میزان اهمیت این کالا در سبد مصرفی مردم چقدر است. برای مثال، وزن اقلام خوراکی نظیر گوشت و نان در سبد مصرف مردم با وزن مسکن و رستوران و هتل متفاوت است و گروه اول وزن بالاتر و حیاتی‌تری دارد.
این شاخص به تفکیک دهک‌ها هم اعلام می‌شود. اگر تمام خانوارهای کشور بر اساس سطح هزینه‌ای که دارند از کم به زیاد مرتب شده و هر ۱۰ درصد آن‌ها در یک گروه گذاشته شود، دهک هزینه‌ای به دست می‌آید. بر این اساس، دهک اول شامل ۱۰ درصد از فقیرترین و دهک دهم شامل ۱۰ درصد از ثروتمندترین خانوارهای کشور است.در ادامه به بررسی این مطلب پرداخته شده که رشد شاخص قیمت‌ها در دهک‌های مختلف در فرودین ۱۴۰۳ نسبت به فروردین ۱۴۰۰ در چه سطحی قرار داشته است.
همراه غنی و فقیر در ثبت رشد ۱۷۰ درصدی شاخص قیمت
بررسی داده‌های منتشر شده توسط مرکز آمار ایران نشان می دهد که رشد شاخص قیمت‌ها در فروردین امسال نسبت به فروردین سال ۱۴۰۰ برای دهک اولی‌ها ۱۷۱.۶ درصد بوده است. به بیان دقیق‌تر در فروردین امسال قیمت یک سبد متنوع از اقلام خوراکی و غیرخوراکی برای ۱۰ درصد از فقیرترین افراد جامعه، ۱۷۱.۶ درصد بیشتر از قیمت همان سبد در فروردین ۱۴۰۰ شده است.
نکته جالب این آمارها آن است که رشد شاخص قیمت ۱۰ درصد از ثروتمندترین گروه جامعه نیز در فروردین امسال تقریبا در سطح مشابه قرار داشته و معادل ۱۷۱.۹ برآورد شده است. بدین ترتیب می توان گفت میان اغنیا و فقیرا از این حیث تفاوتی وجود نداشته و فشار تورمی ناشی از افزایش قیمت‌ها در فروردین ۱۴۰۳ نسبت به همین رقم در زمان مشابه در سال ۱۴۰۰ یکسان بوده است. رشد شاخص قیمت ها در سایر دهک‌ها مقدار کمتری را به خود اختصاص داده است.
فشار تورمی دهک های میانی در پایین ترین سطح
بررسی شاخص قیمت کالا و خدمات خوراکی و غیرخوراکی نشان می دهد که در دهک دوم و سوم این رقم در فروردین امسال نسبت به ماه مشابه در سال ۱۴۰۰، معادل ۲.۷۱ برابر شده است. بدین ترتیب این دو گروه پس از دهک اول و دهم بالاترین سطح رشد افزایش قیمت‌ها را تجربه کرده‌اند.
بدین ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که به صورت کلی سه قشر اول جامعه که ۳۰ درصد از فقیرترین افراد را به خود اختصاص داده‌اند، بیشترین بار فشار تورمی را در سال جاری، نسبت به سال ۱۴۰۰ به دوش کشیده اند. افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در دهک نهم نیز سطحی مشابه با دهک دوم و سوم داشته و رشد ۱۷۰ درصدی را تجربه کرده است.
هزینه یک سبد یکسان و متنوع از اقلام و خدمات در دهک سوم، چهارم، پنجم، ششم و هفتم نیز که تقریبا قشر میانی جامعه را تشکیل داده اند در این برهه زمانی، یکسان بوده و در سطح ۱۶۹ درصدی قرار داشته است.
تورم فقیر و غنی در یک نگاه کلی
براساس آنچه تاکنون مطرح شده، مقایشه رشد شاخص قیمت‌ها در میان دهک‌های مختلف هزینه‌ای نشان می‌دهد که بیشترین بار فشار تورمی بر دوش اغنیا و فقرا قرار گرفته است. نکته جالب این بحث آن است که سطح عمومی قیمت گروهی از انواع کالا و خدمات در میان ثروتمندترین و کم درآمدترین قشر جامعه، رشد یکسانی داشته است.
بررسی ها همچنین حاکی از آن است که ۵۰ درصد از قشر میانی جامعه کمترین رشد را در شاخص قیمت‌ها تجربه کرده و بدین ترتیب پایین ترین فشار تورمی را متحمل شده‌اند.
