به گزارش اقتصادران، هر چند سیاهی رنگ لاستیک، نشان از سلامت و قدرت و هیبت آن دارد، اما سیاهی بازارش، نشان از بی تدبیری، بی توجهی و ناشی از عدم درک صحیح دست اندرکاران امر از این صنعت و بازار آن دارد؛ بازاری که به صورت طبیعی پیش می رفت و مصرف کننده و تولیدکننده توازن برقرار کرده بودند و واردکنندگان رسمی و قاچاق هم در این توازن مصرف و تولید، جای خود را باز کرده و در نهایت، همراهی هر دو، کمبود مختصر را جبران می کرد، ضمن اینکه تامین کنندگان ارز، هوای کارخانه های لاستیک سازی را برای افزایش تولید داشتند و کارخانه ها هم، هوای بازار و ارز و صادرات را.
جالب است که به این نکته توجه شود، سهم واردات مواد اولیه در صنعت تایر به حدود سی درصد می رسد و خوشبختانه برای بقیه مواد مورد نیاز صنعت تایر، خودکفا شده ایم و دلیل اینکه برای بقیه به واردات متکی هستیم، نه این است که متخصصان و صنعتگران حوزه لاستیک سازی، از ساخت آن ناتوان باشند، گویا تهیه آن برای کارخانجات قابل دسترس است، اما خسارتی که این مواد اولیه که از واردات تامین می شود، به محیط زیست می رسد و عواقب ناشی از این خسارت، به حدی است که هر انسانی که توان فکر کردن و رعایت حال عموم مردم و محیط زیست جامعه را دارد، از تولید این بخش از مواد اولیه چشم پوشی کرده و به سمت واردات رفته است تا سلامت جامعه را تضمین کند و حفظ محیط زیست را که به مراتب مقدم تر است، در نظر داشته باشد؛ بنابراین تصمیم بر این شده که از هزینه ارزی که می توان از طریق صادرات هم آن را تامین کرد، استفاده شود.
اما به مرور به دلیل سیاستگذاری های ناموزون و نامناسب، بازار ملتهب شد و آماده هرگونه سوء استفاده گردید. وقتی خبرهای کمبود و گرانی و بازار سیاه تایر به گوش دولتمردان رسید، به جای جستجو و بررسی عواملی که این مشکل برای جامعه به بار آورده و هر گونه تلاش برای رفع مشکل پیش آمده، چاره کار را باز شدن دروازه های واردات دیدند و مجوز دادند وارد کنندگان تا می توانند تایر وارد کنند تا بازار به وضع عادی برگردد، وارد کنندگان که مجوز واردات دریافت کردند و بالتبع شروع به واردات.
جالب است بر اساس آمار اعلامی، میزان ارزی که تا کنون در این چند ماه اخیر، صرف خرید تایر از خارج از کشور شده، به میزان ارز مورد نیاز تاسیس چندین کارخانه تایرسازی جدید و مدرن بود که متاسفانه در این تصمیم های لحظه ای که با آن مواجه هستیم،.
تصمیمی که هم ارز کشور بی‌حساب خارج شد، هم بازار تایر هم چنان ملتهب باقی ماند، هم کارخانجات تایرسازی بامشکلات قبلی خود دست و پنجه نرم می کنند و هم دولت نتوانست با دور زدن کارخانه های تولید تایر، رضایت مصرف کنندگان را بدست آورد، به تعبیر مثال معروف، هم پیاز خوردیم، هم چوب و هم ارزها را پرداخت کردیم.
کمبود ارز مشکل تأمین مواد اولیه را تشدید می کند
مصطفی طاهری، نماینده مجلس در خصوص مشکلات تولیدات تایر معتقد است برای استفاده از ظرفیت تولید تایر در کشور باید مواد اولیه موردنیاز تولید فراهم شود تا کاهش تولید نداشته باشیم.
در ابتدای سال گذشته قرار بود ارز مورد نیاز صنایع لاستیک‌سازی برای تامین مواداولیه و همینطور واردات از محل ارز نیمایی به قیمت ۲۸هزارو۵۰۰تومان تخصیص داده شود.
به‌طور طبیعی سالانه ۲۴میلیون حلقه لاستیک در کشور تولید می‌شود که از این میزان سالانه ۲۱میلیون حلقه در داخل تولید می‌شود و بقیه از طریق واردات تامین می‌شود. به همین منظور سالانه رقمی بین ۲۵۰ تا ۳۰۰میلیون دلار صرف واردات و همین میزان نیز صرف تامین مواداولیه تولید می‌شود.
سخنگوی انجمن صنفی صنعت تایر نیز افزایش قیمت تایر را به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه و می داند و معتقد است که درنتیجه با وجود اینکه قیمت تایر افزایش می‌یابد؛ اما سود چندانی نصیب شرکت‌های تولیدکننده تایر نمی‌شود.
او با بیان اینکه تفاوت فاحشی میان قیمت تایر کارخانه با بازار آزاد وجود دارد، اظهار می کند میان قیمت کارخانه‌ای تایر با بازار آزاد بیش از ۵۰ درصد اختلاف قیمت وجود دارد و این میزان در مواقعی حتی به ۶۰ تا ۷۰ درصد نیز میرسد.
درحال حاضر، کارخانه‌های تایرسازی با حداقل سود درحال تولید تایر هستند چرا که مواردی همچون حذف ارز ترجیحی، قیمت‌گذاری دستوری، بالا رفتن نرخ ارز و … از مواردی است که این صنعت را تحت الشعاع قرار داده است.
از دیگر معضلات صنعت تایرسازی، حذف ارز ترجیحی است. ۳۰ تا ۳۵ درصد مواد اولیه کارخانجات تایرسازی مستقیما از طریق ارز تامین می‌شوند و ۶۵ الی ۷۰ درصد باقی مانده نیز به صورت غیر مستقیم وابسته به ارز هستند.
بسیاری از فعالان صنعت تایر معتقدند که قیمت‌گذاری دستوری منجر به کاهش سود، شناسایی ضرر و زیان بیشتر و ایجاد مشکل برای تولیدکنندگان می‌شود. یکی از تولیدکنندگان به این موضوع اشاره می کند و می گوید: قیمت‌گذاری دستوری باعث کاهش درآمد کارخانه‌ها و تولیدکنندگان تایر شده است. همچنین این نوع قیمت‌گذاری بر روند توسعه نیز تاثیرگذار بوده، چرا که این مسئله باعث شده است سهامداران با افزایش سرمایه موافقت نکنند.
۳۰۰ میلیون یورو ارز موردنیاز تایرسازان
التهابات بازار لاستیک در سال گذشته به مشکلات ارزی تولیدکنندگان برای تهیه مواداولیه مربوط می‌شد که کاهش عرضه را به‌دنبال داشت. امسال طبق صحبت‌های رئیس انجمن صنفی صنعت تایر ایران، صنعت تایر به ۳۰۰میلیون یورو ارز برای تولید نیاز دارد.
جمال میرزایی اوایل اردیبهشت جاری در صحبت با یکی از خبرگزاری‌ها عنوان کرد: «سیاست‌های ارزی برای صنعت تایر تاکنون از سوی وزارت صمت مشخص نشده و تایرسازان پیگیر تامین ارز برای خرید مواداولیه هستند. صنعت تایر در امسال ۳۰۰میلیون یورو ارز برای تولید نیاز دارد.»
سخنگوی انجمن صنعت تایر هم با بیان اینکه بدون حمایت مسئولان بالادستی نمی‌شود تولید را پیش برد، می‌گوید: «سال گذشته مشکلات مربوط به انتقال ارز به طرف‌های خارجی در ۶ماه اول سال باعث افت تولید شد و ما نتوانستیم اهدافمان را محقق کنیم و درحالی‌که ظرفیت افزایش تولید را داشتیم توانستیم مشابه سال قبل تولید کنیم.»
تنها با تأکید بر لزوم تسریع در حل مشکل تامین ارز مواداولیه می‌افزاید: «امسال درصورتی که ارز بموقع تخصیص یابد، آمادگی افزایش تولید را داریم، اما متأسفانه از ابتدای سال تاکنون برخی مشکلات در تامین ارز پدید آمدند که امیدواریم موقتی باشند و سریع رفع شوند و مسئولان اجازه ندهند مشکلات سال گذشته پیش بیاید؛ چراکه اگر ارز موردنیاز تولیدکننده همین امروز هم تامین شود، تا مواداولیه خریداری شود و به کارخانه برسد و تبدیل به محصول شود، زمان می‌برد.»
خواسته تایرسازان: اصلاح قیمت
افزون بر تامین بموقع ارز مواداولیه، اصلاح و به‌روزرسانی قیمت تایر از خواسته‌های تایرسازان است. در همین رابطه، انجمن صنعت تایر اواخر فروردین‌ماه طی نامه‌ای به وزیر صنعت خواستار افزایش قیمت لاستیک شد.
این درخواست مورد موافقت قرار گرفت و نرخ تایرهای رادیال سواری از اردیبهشت‌ماه جاری به‌طور میانگین ۲۰درصد افزایش پیدا کرد.
سخنگوی انجمن صنعت تایر با بیان اینکه در سال گذشته یکی از علل پدیدآمدن مشکل در تامین تایرهای سواری به‌خصوص در رینگ پرمصرف ۱۳قیمت‌گذاری نامناسب محصولات این گروه بود، می‌افزاید: «قیمت‌گذاری دستوری به ضرر تولیدکنندگان است و با این وضعیت انگیزه‌ای برای افزایش تولید در این بخش باقی‌نمی‌ماند. برای همین امسال هم خواسته ما این است که یا تورم مهار شود یا به تولیدکنندگان اجازه داده شود متناسب با تورم و افزایش قیمت نهاده‌ها در قیمت محصولات خود بازنگری کنند تا بتوانند بموقع نیاز کشور را در تایر سواری برطرف کنند.»
تولید با مصرف برابر نیست
به گفته مسئولان اتاق اصناف و اتحادیه لاستیک شرایط توزیع لاستیک نسبت به بهمن و اسفند سال گذشته بهتر شده است و مردم با ورود به سامانه جامع تجارت اقدام به پیش ثبت نام لاستیک به قیمت مصوب می کنند و با مراجعه به نمایندگی های فروش و ثبت درخواست می توانند لاستیک به قیمت مصوب بگیرند. سال گذشته بود که کمبود لاستیک در بازار بخصوص لاستیک رینگ ۱۳ ، ۱۴ و ۱۵ مشکلات زیادی را برای مردم به وجود آورد. صف های طولانی مقابل نمایندگی های فروش و کمبود لاستیک رینگ های پرمصرف مثل پراید و تیبا نارضایتی های زیادی را در پی داشت. از سوی دیگر احتکار لاستیک و دونرخی شدن آن باعث شد تا بازار تایر خودروهای سواری با مشکلات زیادی مواجه شود. تعداد لاستیک های قاچاقی که سال گذشته کشف شد به اندازه ای بود که اگر همه آنها در بازار توزیع می شد مشکل کمبود لاستیک حل می‌شد.
کمبود لاستیک سواری بخصوص رینگ ۱۳ موضوعی است که سخنگوی انجمن صنعت تایر آن را تایید کرده و می گوید:« قیمتی که برای رینگ سیزده مصوب شده بود عادلانه نبود و به‌خاطر همین نه تولیدکنندگان رغبتی به افزایش تولید لاستیک رینگ ۱۳ داشتند و نه واردکنندگان رغبت به وارد کردن . به همین دلیل میزان تولید با درخواست برای مصرف همخوانی نداشت و این لاستیک کمیاب شده بود. اما امسال بازنگری در قیمت انجام گرفت و مشکلی در تولید تایر رینگ ۱۳ نخواهیم داشت.»
مصطفی تنها با تاکید بر اینکه امسال با افزایش ظرفیت تولید کارخانه های تولیدی مشکلات کمبود لاستیک برطرف خواهد شد افزود: «کارخانجات تولید کننده تایر توانایی افزایش تولید و تامین همه لاستیک های مورد نیاز داخل را دارند. تا یک ماه و نیم قبل مشکل تامین ارز برای خرید مواد اولیه داشتیم که خوشبختانه این ارز تخصیص پیدا کرد ولی نکته مهم تامین منابع ارزی و انتقال ارز به حساب فروشنده است . تا زمانی‌که ارز به حساب فروشنده واریز نشود به ما مواد اولیه نمی‌دهند.
مشکلی که سال گذشته داشتیم مربوط به تعرفه پایین برای واردات لاستیک هندی و چینی و همچنین لاستیک خودروهای باری بود و این درحالی بود که برای تولید لاستیک ارز نیمایی به کارخانه های تولیدی اختصاص دادند و این ناعدالتی باعث شده بود که تولید کننده ها متضرر شوند. اما خوشبختانه امسال ارز تخصیصی برای واردات تایر باری و اتوبوسی به‌صورت نیمایی درآمد و ارز دولتی برداشته شد.»
پیش‌بینی می‌شود در سال جدید تقاضا برای لاستیک رشد کند و به حدود ۲۶ میلیون حلقه برسد. طبق وعده‌های خودروسازان قرار است امسال خودروهای جدید وارد بازار شوند و از آنجایی که هر خودرو جدید به ۵ حلقه تایر نیاز دارد، اگر در مجموع در سال جاری یک میلیون خودرو تولید شود، باید ۵ میلیون حلقه لاستیک مازاد بر نیاز تولید شود؛ بر همین اساس ما برنامه‌ریزی شده است که تولید تایر به ۳۰ میلیون حلقه برسد که ازاین تعداد ۲۵ میلیون و ۵۰۰ هزار حلقه لاستیک سواری خواهد بود.
